Het lijkt erop dat de inwerkingtreding van de WKB wederom wordt verlaat. Als een hete aardappel wordt het initiatief doorgeschoven voor implementatie. Toch lijkt de komst van de nieuwe wet vast te staan. Goed dus om ons er goed op voor te bereiden.

In een eerder artikel betoogden wij wat de bouw kan leren van het totaalvoetbal. Zo zijn wij ervan overtuigd dat kwaliteitsverbetering niet perse wordt behaald door extra procedures en regels. Wél door spelers die intrinsiek gemotiveerd zijn om er samen voor te gaan. Kortom, een bouwteam dat ‘totaalvoetbal’ speelt. En dit staat wat ons betreft haaks op het idee van de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (WKB) om een kwaliteitsborger toe te voegen aan het spel.

Kwaliteitsborger buiten het team

In de zoektocht naar kwaliteitsverbetering laat de WKB, die in 2022 in werking moet gaan treden, naar onze mening de nodige punten liggen. Ze verdeelt de rol- en taakverdeling en legt verantwoordelijkheden buiten het bouwteam. Dit ziet er zo uit: de initiatiefnemer vormt een bouwteam en geeft hiermee de taak aan de architect, de adviseurs en het bouwbedrijf om aan te tonen dat een gebouw voldoet aan alle eisen. De initiatiefnemer moet vanaf 2022 ook een kwaliteitsborger kiezen. Deze heeft de taak om het werk van het bouwteam te toetsen.

De scheidsrechter

Het is niet de taak van de kwaliteitsborger om advies te geven of om mee te denken in verbetervoorstellen. Nee, de borger ziet alleen toe op het correct handelen conform richtlijnen, normen en wetten. Daarmee wordt de kwaliteitsborger geen onderdeel van het primair proces en ontstaat er een partij die búiten het team is geplaatst. Een scheidsrechter die toeziet op de naleving van de regels: bij een voldoende op alle onderdelen volgt groen licht. Zo niet, dan wordt er afgefloten.

Relatie bouwteam en kwaliteitsborger

Het is maar de vraag of deze ‘scheidsrechter’ de kwaliteit wel ten goede komt. Door de opzet die nu wordt gekozen, ontstaat het risico dat er een ‘genormeerde’ relatie ontstaat tussen bouwteam en kwaliteitsborger. Vanuit het voetbal (en andere sporten) weten wij dat zo’n verhouding zelden ontspannen is en geen garantie is voor een kwalitatief beter of aantrekkelijker spel.

Groen licht

Naast de gespannen verhouding tussen de ‘scheidrechter’ en het bouwteam is de betekenis van het ‘groene licht’ dat de kwaliteitsborger geeft, dubieus. Dit geeft namelijk alleen maar aan dát ‘er gewerkt is conform gestelde normen en regels’. Het zegt weinig over de werkelijk behaalde kwaliteit. Daarnaast resulteert deze aanpak erin dat achteraf duidelijk is wíe iets fout heeft gedaan. De verwijtcultuur in de dop. En zo ‘fluit je een wedstrijd meteen al dood’, om maar in voetbaltermen te blijven.

Fluiten in de geest van het spel

Wat wij wél van een kwaliteitsborger verwachten? Een scheidsrechter die de spelregels kent en een dijk van een conditie heeft. Maar ook een scheidsrechter die de spelers kent: hun gedrag, motivatie en positie. Dat is geen cognitieve kennis, maar sensitieve kennis over de sportman of sportvrouw als mens. Met deze kennis is een scheidsrechter in staat om te fluiten in de geest van het spel; streng waar het moet, meegaand waar het kan. En dit schept ruimte om tot een aantrekkelijke wedstrijd van hoog niveau te komen.

Verbeter interactie, verhoog de kwaliteit

Dit betekent dat de kwaliteitsborger niet alleen moet kijken naar de harde kant van kwaliteit (proces en inhoud), maar ook naar de zachte kant van de teaminzet (interactie). Wij zijn ervan overtuigd dat elk uur en elke euro die geïnvesteerd wordt in een verbeterde samenwerking, de kwaliteit ten goede komt. En juist daar zou meer geïnvesteerd moeten worden. Zeker omdat aandacht voor interactie in de bouw onder invloed van geld en tijd een onderbelicht aspect is.

Totaalwerken en Samenwerken

Deze mindset vraagt om Totaalwerken en Samenwerken. Een concept dat uitgaat van een team van specialisten met individuele, inhoudelijke kwaliteiten, maar dat elkaar ook aanspreekt op fouten of verbetermogelijkheden, verwachtingen en afspraken, normen en waarden. Dat hiervoor een extern toezicht nodig is, kunnen wij ons indenken. Zo sluiten bij bouwprojecten van Antea Group steeds vaker adviseurs met een sociaalpsychologische achtergrond aan om mee te denken bij ProjectStartUps, voortgangsoverleggen en participatietrajecten.

Kwaliteitsverbetering in de bouw? Dit vraagt niet zozeer om een onafhankelijk scheidsrechter die puur op de inhoud fluit en de flow eruit haalt. Maar eerder om een spelbegeleider: iemand die aanvoelt hoe je als team met elkaar tot aantrekkelijk spel komt. Iemand die in staat is om alle teamleden te faciliteren en te motiveren om elkaar, binnen de spelregels, maximaal te vinden.